Wat groeit er op probleemplekken?

In mijn tuin wil niets groeien!

Herken je dat? Wat je ook probeert, niets wil het doen. Alles kwijnt weg, staat te kwarren of gaat zelfs dood gaat. Toch zijn er ook voor deze probleemplekken planten die het wel doen. 

Vaak zijn heb je in een tuin moeilijke plaatsen die heel zonnig en droog, of juist heel schaduwrijk en droog zijn. Ook koele, donkere vochtige delen van je tuin kunnen lastige plekken zijn. Het gaat mis met het kiezen van de juiste planten. Iedere plant heeft zo zijn eigen voorkeur voor de plek waar ze van nature het liefste groeien. Je moet dus op zoek naar je planten die van nature in een omgeving groeien die lijkt op jouw tuin,. 

Wanneer je planten kiest die van graag op een plaats groeien die lijkt op de groeiomstandigheden in jouw tuin, dan is de kans groot dat deze het wel gaan doen. Voor donkere schaduwrijke plaatsen kies je bosplanten, of bosrandplanten. Voor zonnige droge plaatsen kijk je juist naar planten uit de duinen, of die afkomstig zijn uit warmere zonniger streken zoals de landen Zuid Europa.

Ik kan me voorstellen dat je niet van plan bent om de grond in je tuin te vervangen, of om heel veel water te geven. Maar je kan de grond vaak wel verbeteren door deze humusrijker te maken. Met compost wordt de grond vochtiger, luchtiger en voedselrijker. Daarvoor breng je 2 tot 5 cm compost of bladaarde op. Je hoeft het niet onder te spitten, wormen brengen het in de bodem. Bladresten laat je tussen de planten liggen. Het bodemleven verteerd het blad. Heb je heel veel blad van bomen in je border liggen? Dan kan je het blad verzamelen en op een andere plek composteren. Later breng je het dan weer terug in de border. 

Natuurlijk laat je nieuwe planten in je tuin niet aan hun lot over. Hun wortels moeten nog gaan groeien en ze zijn op de kwekerij en in het tuincentrum gewend om regelmatig water te krijgen. Geef ze in het begin af en toe water, zodat ze aan hun nieuwe plek kunnen wennen.

Ga op onderzoek uit in je tuin

Voordat je (nieuwe) planten koopt is het slim om eerst de bodem in je tuin te onderzoeken. Eerst ontdekken wat voor grond je hebt, hoeveel zon of schaduw er is en hoe droog of hoe nat het is in je tuin.  Graaf een gat op de plek waar je planten wilt gaan zetten:

• Is de grond het heel droog, vochtig of heel nat?
• Wat voor grond is het? Zand, klei-leem of veen, of een mengsel?
• Kom je veel (boom)wortels tegen, grind of puin?
• Is de bodem heel dicht en vast?
• Wanneer je in losse grond iets dieper graaft, kom je dan een (ver)dichte laag tegen? Deze kan er voor zorgen dat water niet weg kan zakken.
• Hoeveel zon komt er? De hele dag, een paar uur of nooit?
• Kom je veel wormen tegen of andere bodemdieren?
• Bij tuincentra, de Welkoop en de Boerenbond kan je grond laten testen, of testen kopen. Voedselrijkdom, humus en de zuurtegraad (Ph).

In het boek 'Leven de Bodem' van Anne Marie van Dam en Caroliine de Vlaam wordt duidelijk uitgelegd hoe je de bodem in je tuin kunt onderzoeken en verbeteren. 

Droog en veel schaduw

Onder bomen, langs hagen en langs muren kan het heel droog en schaduwrijk zijn. Wortels halen al het vocht uit de bodem.  Muren geven schaduw en dakoverstekken zorgen ervoor dat er weinig regen op de grond kan vallen. De wind waait meestal uit het noord- en zuidwesten. Daardoor zijn geveltuinen aan de noord- en zuidoostkant van een huis of schuur vaak droger.

Toch zijn er planten die hier willen groeien. Veel groeien van nature in bossen en bosranden en hebben graag een humusrijke grond. Vaak bloeien ze in het voorjaar en er zijn veel wintergroen planten bij. Je kan mooie combinaties maken van verschillende bladvormen. 

• Aruncus dioicus - Geitenbaard
• Bergenia - Schoenlappersplant
• Campanula poscharskyana en Campanula portenslagiana - Klokjesbloem
• Euphorbia amygdaloides  - Wolfsmelk
• Epimedium x perralchicum 'Frohnleiten' en Epimedium versicolor - Elvenbloem
• Geranium macrorrhizum, Geranium nodosum en Geranium phaeum - Ooievaarsbek
• Helleborus orientalis - Stinkend Nieskruid
• Luzula sylvatica en Luzula nivea - Zegge
• Polygonatum multiflorum - Salomonszegel
• Polystichum setiferum - Zachte Naaldvaren
• Tellima grandiflora 'Rubra'- Prachtklokje
• Trachystemon orientalis - Orientaals Komkommerkruid (zie foto)
• Symphytum azureum - Smeerwortel
• Hortensia's zoals: Hydrangea paniculata, Hydrangea quercifolia
• Sneeuwbal: Viburnum carlesi 'Aurora', Viburnum x burkwoodii
• Struikkamperfoelie: Lonicera x purpussii 'Winterbeauty', Lonicera nitida
• Taxus baccata - Venijnboom

Droog, warm en zonnig

Deze plekken vind je ook langs muren, op het zuiden of zuidoosten, op plaatsen met zandige grond of met veel grind of puin.

Planten die hier willen groeien zorgen ervoor dat ze niet te veel water verdampen. Bijvoorbeeld met leerachtig blad, smalle bladeren of zilverig behaard blad. Ze groeien in de duinen, op muurtjes en in warmere streken zoals Zuid Europa.  Het zijn mooie plekken voor mediterrane kruiden.

• Kruiden zoals Rosmarinus ofiicinalis - Rozemarijn, Salvia officinalis - Salie, Santolina - Heiligenbloem, Lavandula angustifolia - Lavendel, Thymus - Tijm, Hypericum - Hertshooi
• Grijsbladige planten zoals Nepeta - Kattenkruid, Stachys byzantinea - Ezelsoor, Cerastium - Hoornbloem, Festuca - Zwenkgras, Erysimum - Muurbloem, Phlomis russeliana - Brandkruid, Iris germanica - Baardiris, Buddleja - Vlinderstruik, Hebe, Perovskia atriplicifolia,  Caryopteris, Eryngium - Distel
• Planten met dik blad zoals Sedum acre - Muurpeper, Sedum telephium- Hemelsleutel, Yucca - Palmlelie
• Uitzaaiende planten: Stipa tenuissima - Verdergras, Erigeron karvinskyanus - Mexicaans Madeliefje, Cymbalaria muralis - Muurleeuwebek, Meconopsis cambrica - Schijnpapaper (ook in droge schaduw)
• Duinplanten zoals Rosa pimpinellifolia - Duinroos, Ligustrum vulgaer - Liguster, Hippophae rhamnoides - Duindoorn

Schaduwrijk en vochtig

Hier wil eigenlijk best veel groeien, zolang de grond niet te vast is en humusrijk (als in een bos). Dichte vaste grond kan je proberen los te maken en daarna verbeteren met compost.

• Varens zoals Dryopteris, Asplenium, Adiantum
• Grassen zoals Carex, Molinia  
• Planten met groot blad zoals Rodgersia - Schout bij Nacht, Ligularia en Hosta., Helleborus argutifolius - Nieskruid, Helleborus orientalis - Kerstroos, Digitalis purpurea - Vingerhoedskruid
• Planten met ingesneden blad zoals Astilbe - Pluimspirea, Actaea - Zilverkaars
• Ooievaarsbek Geranium sylvaticum, Geranium endressii, Geranium phaeum
• Geum - Nagelkruid
• Primula vulgaris en Primula eleator
• Pulmonaria - Longkruid
• Anemone - Herfstanemonen
• Aconitum - Monnikskap
• Stinzenplanten zoals Ornithogalum- Vogelmelk, Corydalis - Helmbloem, Dicentra - gebroken hartje, Anemone nemorosa - Bosanemoon, Galanthus - Sneeuwklokjes